Akciğer Nakli
Akciğer nakli son dönem akciğer hastalıklarında uygulanmaktadır. Bunlardan en sık karşılaşılanları sıralayacak olursak;
- Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Akciğer naklinin en sık endikasyonunu oluşturur
- İdiopatik Pulmoner Fibrozis (IPF)
- Kistik Fibrozis
- Pulmoner Arteriyel Hipertansiyon
- Bağ Dokusu Hastalıkları (Sistemik Skleroz, İdiyopatik İnflamatuar Miyopatiler, PM ve DM, Sistemik Lupus Eritematozus, Antifosfolipid Sendromu ve Romatoid Artrit )
Akciğer nakli son dönem akciğer hastalıklarında uygulanan bir tedavi yöntemidir. Geri dönüşümsüz akciğer fonksiyonlarını kaybeden hastalarda; akciğer fonksiyonlarında ilerleyici azalma, yaşam kalitesinde azalma ve erken mortalite ile karakterize bir durum oluşmaktadır. Bu son dönem hastalıklarının ortak özellikleri, akciğerlerde geri dönüşümsüz kalıcı hasarlar ortaya çıkarmalarıdır.
Akciğer nakli son dönem akciğer hastalıklarında uygulanan bir tedavi yöntemidir. Geri dönüşümsüz akciğer fonksiyonlarını kaybeden hastalarda; akciğer fonksiyonlarında ilerleyici azalma, yaşam kalitesinde azalma ve erken mortalite ile karakterize bir durum oluşmaktadır. Bu son dönem hastalıklarının ortak özellikleri, akciğerlerde geri dönüşümsüz kalıcı hasarlar ortaya çıkarmalarıdır.
Akciğer nakil endikasyonları her hastalık grubu için farklı tanımlanmaktadır. Ancak genel olarak söyleyecek olursa, nakil sonrası beklenen yaşam süresi daha uzun ve hasta yaşam kalitesi artacağı öngörülüyorsa akciğer nakli planlanmalıdır.
Akciğer nakli için kadavra veya canlı donörlerin organları kullanılmaktadır. Özellikle Japonya gibi inanç ve kültür nedenlerinden dolayı kadavradan organ naklinin az olduğu ülkelerde canlıdan nakil sıklıkla uygulanmaktadır.
Akciğer nakil sonrası karşılaşılan sorunların en önemli nedeni donör akciğerinin nakil esnasında kısa sürede olsa (altı saat) kan dolaşımının durmasıdır. Buna bağlı akciğerlerde hasar meydana gelmektedir. Canlıdan nakillerde nakil süresi kısa olduğundan dolaşımın durdurulduğu bu süre oldukça kısadır. Dolayısıyla akciğer hasarı daha az gözlenmektedir.
Akciğer nakli uygulanacak hasta ile donör arasında kan grubu uyumu şarttır. Rh faktörü uyumu aranmaz.
Akciğer naklinde doku uyumu aranmaz. Ancak PRA (Panel Reaktif Antikor) gibi şiddetli organ ve doku reddine yol açabilecek durumların alıcıda olup olmadığı araştırılmalıdır. Örneğin; PRA (+) olan olgularda negatif olması için plazmaferez ve intravenöz imünoglobilin (IVIG) uygulaması yapılır. PRA düzeyi izlenir ve negatif olduğu dönemde nakil gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Akciğer nakli olmak için her şeyden önce bir akciğer nakli merkezine müracaat etmeniz gerekmektedir. “Akciğer Nakil Konseyi” tarafından nakil yapılması gerekli olup olmadığı araştırılmalıdır. Burada yapılan tetkikler sonrasında akciğer nakline karar verilirse TODS (Türkiye Organ ve Doku Nakli Kayıt Sistemi)’a alıcı kaydedilmektedir. Böylece akciğer nakli bekleme listesine alınmış olursunuz. Alıcı için uygun donör çıkarsa akciğer nakli merkezi ulusal nakil koordinasyon merkezi (UKM/Sağlık Bakanlığı) tarafından bilgilendirilmektedir. Yapılan eşleştirmede temin edilen organ için uygun bir alıcı var ise nakil işlemi gerçekleştirilir.
Bekleme listesinde ortalama bir bekleme zamanı konusunda kesin bir şey söylemek zordur. Ancak ülkemizde akciğer nakli için bekleme sırası diğer birçok Avrupa ülkesinden çok daha kısadır. Şu anki ön görülerimize göre listeye kaydolduktan bir yıl sonra uygun bir akciğer çıkması mümkün görülmektedir.
Akciğerin donörden elde edilmesinden (harvesting) alıcıya nakil işleminin tamamlanması ortalama 8-10 saat sürebilir.
Her iki akciğerin değiştirilip değiştirilmemesi teknik bir konudur. Alıcının hastalığı ve nakil konseyinin kararına bağlıdır. Bazen alıcı için tek taraflı nakil yeterli olurken bazen de çift taraflı nakil yapılmalıdır. Örneğin; bronşektazi gibi enfeksiyöz hastalıklarda çift taraflı nakil yapılmalıdır. IPF (idiyopatik pulmoner fibrozis)’de tek taraflı nakil uygulanabilir. Önceden pnömenoktomi geçirmiş hastalarda tek taraflı nakil gerçekleştirilebilir. Yine ileri yaş KOAH’lı hastalarda tek taraflı nakil tercih edilmelidir.
Akciğer nakli sonrası cinsel hayat etkilenmez. Nakilden sonra kullanılan bazı ilaçların olumsuz etkileri olsa da genel olarak kişinin cinsel hayatında olumsuz etkisi görülmez.
Akciğer naklinden sonra çocuk sahibi olunabilir. Nakil ve sonrasında verilen tedavilerin üreme sistemi üzerine istenmeyen yan etkisi oldukça azdır.
Akciğer nakil sonrası hastanın ne zaman taburcu olacağı ameliyat sonrası süreçte gelişen komplikasyonlara bağlı olarak değişkendir. Komplikasyon gelişmeyen hastalar 4-6 hafta içinde taburcu edilebilir. Komplikasyon gelişmesi durumunda süreç uzar.
Akciğer nakli sonrası, vücut için yabancı olan bu organın reddedilmemesi için sürekli ilaç kullanılması gerekmektedir. Akciğer nakli olduktan sonra ne sıklıkta kontrole geleceğim? Akciğer nakli başarılı olur ve bir komplikasyon gelişmezse hasta, taburculuk sonrası ikinci hafta, birinci ay, üçüncü ay, altıncı ay daha sonra ise yılda bir kontrole çağrılır. Bu süreçte tespit edilen durumlara göre Akciğer Nakil Konseyi takip aralığını değiştirebilmektedir.
Akciğer nakli uygulanan kişilere taburcu olduktan sonra özel bir diyet uygulanmamaktadır.
Akciğer nakli sonrası özel bir kişisel bakım protokolü yoktur. Ancak hijyen ağırlıklı kişisel bakıma biraz daha önem gösterilmelidir. İmmun supresif (bağışıklık sistemini baskılayan) tedavi alınacağı için enfeksiyon riski olan kişi ve ortamlardan her zaman uzak kalınmalıdır. Özellikle el hijyenine çok dikkat edilmelidir.
Ağır beden iş gücü gerektirmeyen işler dışındaki işlere rahatlıkla dönebilirsiniz. Ayrıca akciğer nakli ile gündelik işleri kolaylıkla yapabilir ve hayat kalitenizi yükseltebilirsiniz.
Akciğer nakli sonrası Sosyal Güvenlik Kurumu hastayı malulen emekli etmektedir.
Ağır beden ve spor hareketleri gerektirecek sporların yapılması sorun olabilir. Ancak yüzme, yürüme, koşu benzeri sporları kolaylıkla yapabilirsiniz.
Akciğer nakli sonrası yapılan kontrollerinizde sorun tespit edilmemişse altı ay sonra okul hayatınıza dönebilirsiniz.
